پله برقی یا پله روان گونهای نقاله جابجایی است که برای جابهجا کردن افراد به کار میرود. پله برقی از پلهای به هم پیوسته تشکیل شده که به حالت افقی میمانند و برای بالا و پایین بردن افراد استفاده میشود.
پله برقی یک چرخه تکرارشونده از پلههای در گردش است، که در آن پلههای بازگشتی در زیر پلههای بالایی پنهان شدهاند. وزن پلههای پنهان با وزن پلههای آشکار موازنه و برابری میکند، بنابراین موتور پله برقی بایستی تنها وزن افراد روی پله برقی را (که در حال بالا یا پایین رفتن هستند) تحمل کند.
پلههای برقی از نظر کاربردی به ۳ دسته semi out door, indoor, out door تقسیم میگردد که به ترتیب در محیط آزاد (بیرون از ساختمان)، محیط بسته (داخل ساختمان) و نیمه بسته (پلهای عابر پیاده) استفاده میگردند. پلههای مکانهای عمومی به صورت heavy duty طراحی میگردد که همان پلههای معمولی تقویت شده میباشند که برای کار در شرایط دشوار طراحی میگردند. پلههای برقی معمولاً در دو زاویه ۳۰و ۳۵ درجه طراحی میگردند البته در مکانهای مسطح ۰ تا ۱۲ درجه هم تولید میگردد که به آنها راهروی متحرک یا auto walk میگویند. مزایای زیادی برای پلههای برقی میتوان برشمرد. با وجود اشغال فضایی تقریباً همسان با پلکان معمولی، یک پله برقی میتواند شمار زیادی از افراد را جابهجا کند. در صورت رعایت قانون بازگذاشتن سمت چپ برای راهروندگان در پله برقی، این پلهها میتوانند جابهجایی بسیار سریع افراد را میسر کنند. قیمت پلههای برقی نسبت به ارتفاع کف تا کف جابجایی تعیین میگردد.
آمارها نشان میدهد که در ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۴ تعداد ۳۰ هزار پله برقی وجود داشت و در آن کشور هر ساله ۹۰ میلیارد جابهجایی افراد بر روی این پلهها انجام میگیرد.
درون پله برقی:
پلههای برقی دارای موتور الکتریکی میباشند که نسبت با ارتفاع بالابری 5.۵-۸-۱۱ و 15 کیلووات یا حتی بالاتر و در بعضی موارد با دو موتور در کنار هم طراحی می گردند.پلههای پله برقی که به استپ معروف هستند دارای دو چرخ در دو طرف میباشند که روی زنجیری به نام استپ چین قرار مگیرند.استپ چین به دور شفت اصلی قرار میگیرد و شفت توسط زنجیرموتور به موتور متصل می گردد.پلههای برقی دارای میکروسوییچهای امنیتی میباشند که از صدمه زدن دستگاه به خودش یا مسافر جلوگیری میکند.اکثر پلههای برقی دارای سیستم ترمز مغناطیسی میباشند.
نصب پله برقی:
از نکات جالب در مورد پله برقی میتوان به نحوه نصب آن اشاره کرد. پلههای برقی میبایست به گونهای طراحی گردد که بر روی تیرهای اصلی سازه قرار گیرد و تنها با نیروی وزن و بدون استفاده از جوشکاری یا پیچ و پرچ بر روی نشیمن گاه قرار میگیرند.برای پلههای برقی با ارتفاع بالای ۶متر پایه میانی نیز طراحی میگردد.پلههای برقی نسبت به ارتفاع کف تا کف و نیز شرایط محیطی پروژه به تکههای متعدد تقسیم میگردد و به محل پروژه ارسال و توسط نیروی متخصص نصب و منتاژ می گردد. پله برقی نیز مانند سایر دستگاههای مکانیکی نیاز به سرویس و نگهداری ماهیانه دارند که این امر میبایست توسط متخصصین انجام گردد
پیشینه:
نخستین پله برقی توسط جس وبلیورنو در سال ۱۸۸۱ میلادی در ایالات متحده آمریکا ساختهشد و از آن برای انتقال دیرکهای چوبی و میلههای فلزی به درون کشتیها استفاده میشد. باوجوداین، برخی بر این باورند که سازندهٔ این دستگاه فردی امریکایی بهنام ناتان ایمز میباشد نام پله برقی برای نخستین بار در سال ۱۹۰۰ میلادی برای پلکان متحرکی به کار رفت که در نمایشگاهی در شهر پاریس به نمایش گذاشته شده بود. بیشینهٔ ارتفاع پلههای برقی امروز ۱۸ متر است.
قطعات پله برقی:
۱:سکوهای بالایی و یا پایینی یا پاخور ها:
در تمامی پله برقی ها بدون توجه به نوع و یا برند آنها اولین قسمتی که هنگام سوار شدن به پله برقی با آن مواجه میشویم سکوها هستند که به صورت افقی و با درپوش قالبا استیل دیده میشوند.این درپوش ها توسط آچار مخصوص برداشته شده و به صورت کشویی از اسکلت پله برقی خارج میشوند.در زیر درپوش و داخل سکوی بالای،موتور پله برقی،تابلو فرمان مخصوص پله برقی،تابلو سه فاز و سایر تجهیزات دیده میشود.آخرین قسمت از این سکو که نزدیک ترین قسمت به استپ ها یا همان پله های در حال حرکت است را صفحه شانه ای مینامند.به این دلیل این نامگذاری را کرده اند چون لبه هایی که رو به روی پله هستند مجهز به شانه هایی هستند که در میان لبه پله ها قرار گرفته.این طراحی به این دلیل است که این قسمت های شانه مانند فاصله خالی بین سکو و پله هارو پر کرده و از گیر کردن اشیاء در بین این شکاف جلو گیری کنند. این صفحه های شانه ای متحرک و متصل به سنسور های حرکتی میباشد تا اگر چیزی در بین پله ها گیر کرد و یا اگر تنظیم استپ ها به هم ریخته و با لبه برخورد کرد لبه به عقب رانده شده سنسور هارا تحریک کرده و باعث خاموش شدن موتور پله برقی گردد تا از بروز خسارت جلوگیری نماید.
۲:موتر گیربکس:
همانطور که گفته شد داخل سکوی بالایی قطعات مختلفی وجود دارند که میتوان گفت یکی از مهمترین آنهاموتور گیربکس است.موتور پله برقی به دو صورت افقی و عمودی در پله طراحی و نصب میگردد.این موتور ها کوپل شده با گیربکس هستند که نیروی الکتریکی را به نیروی مکانیکی تبدیل کرده و توسط زنجیر پله برقی و به کمک چرخ دنده ای بزرگ به استپ چین پله برقی منتقل کرده و این عمل باعث حرکت پله برقی به سمت دلخواه میگردد.
۳:سیستم ترمز:
در پله برقی ها ترمز اصلی وظیفه نگهداشتن کامل پله را بر عهده دارد.در هنگام شروع به حرکت پله فک ها از محور موتور فاصله میگیرند همزمان برق وارد موتور شده و باعث حرکت آن میشود و در هنگام ایستادن نیز پس از قطع برق داخل موتور همزمان فک ها بسته شده و باعث ایست محور اصلی و در نتیجه پله میشوند.در سیستم های ترمز پله برقی معمولا از سیستم ترمزی به نام(pawl brake)استفاده میگردد اما انواع دیگر ترمز ها نیز وجو دارنند مانند:
:1 ترمز های گوه ای(wedgr brake)
:2ترمز های تسمه ای (brake band)
:3ترمزهای مغناطیس رائم مدار بسته(closed permanent loop megnet brake)
۴:تابلو فرمان:
پله برقی ها هم مانند آسانسور دارای قطعه ای به نام تابلو فرمان هستند اما نسبت به آسانسور ها دارای پیچیدگی بسیار کمتری میباشد. و وظیفه آن کنترل عملکرد سوئیچ ها،و برنامه ریزی پله میباشد. در پله برقی ها لوازم زیادی جهت ایمنی و جلوگیری از عملکرد اشتباه قطعات وجود دارد که در اینجا تعدادی از آنها را نام میبریم:
۱:محافظ های ایمنی موتور
۲:قطع کننده های مدار اصلی
۳:سیستم کنترل ترمز
۴:سیستم کنترل سرعت
۵:سیستم کنترل عملکرد دستگیره ها
۶:سیستم کنترل عملکرد زنجیر
۷:سنسور های حرکتی دو قسمت بالا و پایین سکو ها یا پاخور ها
۵. استپ:
استپ ها همان پله های روانی هستند که مسافران بر روی آن ایستاده و به سمت قسمت دیگر پله حرکت میکنند.معمولا عرض استپ ها در پله برقی ها در عرض های ۸۰ سانتی متری و ۱۰۰ سانتی متری ساخته میشوند اما عرض رمپ ها یا پیاده رو های متحرک تا ۱۴۰۰ میلیمتر نیز میرسند و قابل اجرا هستند.
۶:زنجیر پله:
این قطعه یکی از قطعات مهم در پله برقی ها میباشد.در اکثر مواقع جنس آن از فولاد بوده و وظیفه آن انتقال قدرت موتور به استپ ها و به حرکت در آوردن پله است.اکثر زنجیر های پله برقی برای کاهش اصطحلاک و افزایش طول عمر نیاز به روغنکاری دارند.
۷:دستگیره و محرک آن:
دستگیره پله برقی
در هنگام سوار شدن پله برقی مشاهده میکنید که دستگیره های کناری یا همان هند ریل ها همراه با شما و دقیقا هم سرعت با استپ ها در حال حرکت هستند.این دستگیره ها برای آن است که هنگام سوار شدن آنها را نگهداشته تا تعادل خودمان را از دست ندهیم.نیروی حرکت این دستگیرها توسط یک چرخدنده جدا به یک محور بزرگ انتقال پیدا میکند و سپس به دستگیره ها میرسد و باعث حرکت آنها میشود